‘Het Groeifonds stimuleert innovatie, al voordat het geld binnen is’
Tussen 2021 en 2025 investeert het kabinet met het Nationaal Groeifonds 20 miljard euro in projecten die zorgen voor duurzame economische groei voor de lange termijn. Maar hoe gaat dat eigenlijk in zijn werk? En welk soort projecten maakt kans op financiering? We vragen het coördinator Jan-Tjibbe Steeman.
Het Nationaal Groeifonds is een initiatief van de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Financiën, die samen het fonds beheren. ‘Het fonds is opgezet om op de lange termijn het duurzaam verdienvermogen van Nederland te versterken’, legt Steeman uit. ‘Nederland heeft als doel om 2,5 procent van het BBP in onderzoek en innovatie te investeren, maar we halen dat doel nog niet. Met het Nationaal Groeifonds kunnen we investeren in veelbelovende projecten. Bijvoorbeeld in projecten die een kansrijk innovatie-ecosysteem willen ontwikkelen of die werken aan een sleuteltechnologie die misschien over tien jaar pas wereldwijd gebruikt gaat worden.’
En dat lijkt nu al zijn vruchten af te werpen. In 2022 stelt de Nederlandse overheid veel meer geld beschikbaar voor wetenschap en innovatie dan afgelopen jaren: de (directe) Rijksoverheidsuitgaven aan onderzoek en ontwikkeling stijgen tussen 2020 en 2022 met maar liefst 20 procent. Die extra investeringen komen vooral uit het Groeifonds.
Van concreet project tot complex programma
Het Nationaal Groeifonds is uniek in Nederland, omdat er niet alleen concrete, kleinere projecten, maar ook complexe, samenhangende programma’s mee worden gefinancierd. ‘Veel innovatie-instrumenten richten zich op één onderdeel van innovatie, bijvoorbeeld op startupfinanciering. Met het Groeifonds kan in één keer een programmatisch voorstel worden ontwikkeld. Je kunt partijen bij elkaar brengen die elkaar normaal gesproken moeilijk vinden. En dingen bereiken die voor afzonderlijke partijen vaak niet haalbaar of te risicovol zijn.’
Zo’n programma is bijvoorbeeld Quantum Delta NL, dat 615 miljoen euro krijgt uit de eerste investeringsronde om een nieuwe digitale hightech-industrie te bouwen dat zich richt op álle schakels in het stelsel. Of GroenvermogenNL, dat het innovatieve ecosysteem rond groene waterstof en groene chemie op wil schalen door middel van waterstofpilots, onderzoeksprojecten en onderwijsprogramma’s. Daar ontvangt het programma 338 miljoen euro subsidie voor uit de eerste investeringsronde en 500 miljoen euro voor opschaling via de tweede investeringsronde.
Innovatie en verbinding stimuleren
Quantum Delta NL en GroenvermogenNL deden in de eerste subsidieronde mee en ontvingen onlangs de eerste middelen om aan de slag te gaan. Maar het is te plat om te zeggen dat ze nu écht beginnen, vindt Steeman. ‘Ze zijn al volop bezig. Voor het indienen van het projectvoorstel is al een heel netwerk opgebouwd en uitgebreid. Dat vind ik zelf ook erg mooi aan het fonds. Ja, het is een pot met geld. Maar het stimuleert heel letterlijk innovatie en verbindingen, ook al voordat het geld binnen is.’
Economisch, duurzaam en maatschappelijk
Inmiddels is de tweede subsidieronde net afgelopen, waarin onder andere financiering is gegund aan projecten op het gebied van circulaire plastics, de ontwikkeling van duurzame collectieve warmtesystemen en het verduurzamen van de luchtvaartsector. Binnenkort gaat de derde ronde van start.
Niet alleen de economische, maar ook de duurzame en maatschappelijke effecten zijn belangrijk bij de beoordeling. Er wordt goed nagedacht over de effecten van projecten. Hoe willen we de spaarzame ruimte die we in Nederland hebben invullen? En wat betekent het bijvoorbeeld voor privacy als we in robots investeren?’
Meer weten?
Kijk op de website van het Nationaal Groeifonds.