‘Overheid, wees een draagmoeder van innovatie!’
Overheden hebben te maken met een scala aan uitdagingen op het gebied van onder andere klimaatverandering, luchtvervuiling, woningmarkten, zorg en mobiliteit. Kleine verbeteringen en tijdelijke oplossingen bieden niet langer soelaas. Er zijn doorbraakinnovaties nodig, stelt adviseur en trainer Dany Robberecht. Voor innovatiegroep Verhaert houdt hij zich al 25 jaar bezig met innovatie in al haar facetten. Zo stond hij onder andere aan de wieg van het innovatieprogramma van de Vlaamse overheid. Robberecht werkte mee aan de publicatie “Bouwen aan Morgen”, waarin hij overheden adviseert in de realisatie van nieuwe diensten, bedrijfsmodellen en producten die echte doorbraakinnovaties zijn. Welke tips heeft hij voor overheden die willen innoveren?
Houd zelf de pen vast
‘De eerste vraag die een overheid die wil innoveren zichzelf zou moeten stellen is: wat verwacht ik van deze innovatie? En breder: wat verwachten anderen ervan? Daarin kunnen overheden zelf aan de tekentafel staan én de pen vasthouden. Het is aan hen om te onderzoeken welke behoeften burgers hebben, om zo publieke waarde te kunnen creëren. Vaak horen we: “de markt gaat dat wel oplossen”. Maar de markt gaat niet voor jou in kaart brengen wat maatschappelijk waardevol is.
Dat is een van de grootste uitdagingen die ik zie. Overheden maken zich daar soms wat makkelijk van af. Ze brengen een wijkcomité samen en bepalen dan binnen twee uur wat het plan wordt. Dat kan beter en creatiever!’
Wees een systeemdenker
‘Dat brengt me bij mijn volgende punt: zet eens een andere bril op. Veel innovaties slagen niet. Soms komt dat doordat de innovatie geen toegevoegde waarde biedt. Maar soms heeft het ook te maken met gedragsverandering: mensen willen dan niet veranderen en vinden vraagstukken het probleem van anderen.
Gedragsverandering kan je ook ontwerpen, dat gebeurt niet vanzelf. De klassieke overheidsinstrumenten daarvoor zijn verbieden en gebieden door middel van wetten en regels. Maar dat is geen innovatie. Innovatie is van onderaf een oplossing vinden voor een probleem. Wil je bijvoorbeeld dat mensen in jouw gemeente elektrisch gaan rijden, dan moeten elektrische auto’s niet alleen betaalbaar zijn, maar moeten er ook goede voorzieningen voor zijn. Hoe succesvol je plan wordt, heeft te maken met de manier waarop mobiliteit – het systeem - in je gemeente georganiseerd is.
Daarom moeten overheden als systeemdenker optreden en zicht krijgen op hoe verschillende aspecten van een innovatie op elkaar inspelen. Dat kunnen ze doen door een andere bril op te zetten en het klassieke instrumentarium los te laten. Probeer eens door middel van design thinking een oplossing te vinden, of probeer Lean te werken. Zulke methoden zijn erg bruikbaar, maar ontwikkeld om tot specifieke oplossingen te komen. Het is daarom belangrijk om ze te combineren waar mogelijk. En kijk ook eens buiten je eigen sector. In de ruimtevaart zijn al disruptieve oplossingen bedacht voor afvalverwerking en waterverbruik. Die kunnen ook in andere sectoren worden toegepast’
Neem je verantwoordelijkheid
‘Ik zie vaak dat overheden het niet hun taak vinden om te innoveren. De markt moet dat doen, en zij willen dan wel launching customer zijn. Maar ze vergeten daarbij nogal eens dat je als launching customer eerst een behoefte moet identificeren en zelf op zoek gaat naar een oplossing. Pas dan kun je het product afnemen. Je neemt dus een rol als voorloper en pionier.
Daarover zijn wel misverstanden tussen markt en overheid. De overheid wil bijvoorbeeld CO2-niveaus meten, maar wacht tot de markt het initiatief neemt om CO2-sensoren te ontwikkelen en aan te bieden. De markt wacht op haar beurt weer op de overheid om aan te geven dat ze sensoren wil afnemen. Zo wachten beide partijen op elkaar. Maar een schoon milieu is niet de verantwoordelijkheid van de markt, maar van de overheid – het gaat immers om de publieke ruimte.
Ik roep overheden graag op zich op te stellen als draagmoeder van innovatie. Werk actief mee en geef alle kansen aan innovators. Daarbij kun je samenwerken met marktpartijen, maar neem vooral zelf ook een actieve en creërende rol!’
Meer weten?
Download gratis de publicatie ‘Bouwen aan Morgen’.