De toekomst is nu op Brave New World 2019
Wat staat ons in de toekomst te wachten en hoe zal dit handel, beleid en onze levens veranderen? Tijdens de conferentie Brave New World bespreken experts uit allerlei vakgebieden de ethische en maatschappelijke gevolgen van innovaties, nog voordat ze in de maatschappij zijn geïntroduceerd. We bezochten de tweede dag van Brave New World, waar het ging over de toekomst van bewustzijn. Wat hebben we daar geleerd?
Ooit leven we voor eeuwig
Sinds het begin der tijden proberen we al de essentie van wie we zijn te vangen. Lange tijd ging communicatie in de geschiedenis één kant op: we luisteren en lezen naar wat in het verleden is vastgelegd. Maar kunstmatige intelligentie verandert de richting van de geschiedenis, stelt Bruce Duncan, directeur van de Terasem Movement Foundation. Met het project Lifenaut biedt hij mensen de mogelijkheid een digitale back-up te maken van hun geest en genetische code. Door een ‘MindFile’ te bouwen, een database van persoonlijke reflecties in video, fotografie, audio en andere documenten, kun je een interactieve avatar steeds meer op jezelf laten lijken. Het uiteindelijke doel van het onderzoeksproject is om de overdracht van menselijk bewustzijn naar computers en robots te verkennen. Dat roept de vraag op: als het mogelijk is, zouden we dan voor eeuwig willen leven?
De eerste stappen op deze weg naar eeuwig virtueel bewustzijn zijn al gezet met Bina48. Deze humanoïde robot is een van de meest geavanceerde sociale robots ter wereld en is gebaseerd op Bina Aspen, een van de oprichters van de Terasem Movement. Haar partner Martine Rothblatt kon zich geen leven zonder Bina voorstellen en besloot daarom samen met Aspen en robotdesigner David Hanson Bina48 te creëren. Er is nog veel onderzoek nodig, maar mogelijk hebben we in de toekomst allemaal een perfecte kopie van onszelf, met onze kennis, ervaringen en denkbeelden, die voort blijft leven nadat wij er zelf niet meer zijn.
We kunnen gedachten lezen
Kan je het creatieve proces van een kunstenaar vastleggen? Ja, gelooft neurowetenschapper Job van den Hurk. Met behulp van MRI-scanners kunnen de functies van verschillende gebieden van het brein in kaart gebracht worden. Stel: je ligt in een MRI-scanner en een onderzoeker vraagt je om een rekensom uit te rekenen. Dan activeren er andere delen van je hersenen dan wanneer je gevraagd wordt om een gedicht voor de geest te halen.
En dat werkt ook andersom. Kunstenaar Itamar Galboa vroeg Van den Hurk of hij op die manier zijn creatieve proces in zijn brein te laten zien. Aan de hersenactiviteit van Galboa kon Van den Hurk duidelijk zien op welk moment hij een goed idee kreeg toen hij in de scanner lag. Maar de neurowetenschapper kan ook aan de actieve delen van de hersenen zien wát voor gedachten degene in de scanner heeft. Er zijn zelfs al studies die reconstrueren wat mensen denken, zien of horen, puur op basis van hun hersenactiviteit. Zo laat Van den Hurk eerst de zang van een vogel horen en speelt hij daarna het geluid af dat gecreëerd is op basis van de hersenactiviteit van iemand die deze vogelzang hoorde. Het klinkt misschien wat mechanisch, maar is ontegenzeggelijk dezelfde melodie.
We worden allemaal gehackt
Hebben we controle over wat we willen en wie we zijn? In zekere zin niet, stelt Frank Wammes, Chief Techology & Innovation Officer bij Capgemini. Ons brein bestaat uit verschillende delen. De evolutionair gezien oudste delen van ons brein, het belonings- en pijnsysteem, staan vanaf onze geboorte vast. Dit deel van ons brein wordt bijvoorbeeld actief wanneer we iets lekkers eten of seks hebben.
Later ontwikkelden we onze prefrontale cortex, die betrokken is bij cognitieve en emotionele functies als beslissingen nemen, plannen, sociaal gedrag en het beheersen van de impulsen die je vanuit je belonings- en pijnsysteem hebt, legt neuropsycholoog Margriet Sitskoorn uit. De prefrontale cortex is voortdurend in ontwikkeling: op basis van nieuwe ervaringen en informatie ontstaan er hier nieuwe verbindingen.
Veel mensen laten informatie simpelweg op zich afkomen, stelt Sitskoorn. Dat is jammer, want informatie heeft de macht om je brein te veranderen. Reclames, politici en technologie speelt in op je impulsen – je belonings- en pijnsysteem – en “hacken” op die manier je brein. Maar er is een oplossing, leggen Sitskoorn en Wammes uit: door je vrije wil te gebruiken, door nieuwe ervaringen op te doen, uit je filterbubbel te stappen en nieuwe informatie te verzamelen, maak je nieuwe verbindingen aan in je hersenen en kun je juist je eigen brein hacken.
Bots hebben empathie
Bestaat er kunstmatige intelligentie met een ziel? Als het aan Nadja Muller-Den Blijker, directeur van iThrive, ligt, duurt dat niet lang meer. Muller is een van de bouwers van Jean, een empathische coachbot. Het doel? Wereldvrede. Dat begint bij vrede in jezelf, gelooft Muller. En dáár kan een coach dan weer bij helpen.
De allerbelangrijkste succesfactor bij coaching is empathie. Mensen die empathie ontvangen, voelen zich gezien, gehoord, begrepen en veilig, stelt Muller. Nu lijkt empathie een typische menselijke eigenschap, maar het team van iThrive heeft bots getraind met een database vol empathische gesprekken. Met als streven dat de bots de emotionele staat van mensen 90% van de tijd correct labelen. Ter vergelijking: mensen kunnen dat maar zo’n 65% van de tijd – wij zijn daar eigenlijk helemaal niet zo goed in. Na wat vallen en opstaan is dat gelukt en staat de beta-versie van coachbot Jean inmiddels online, klaar om mensen te helpen zichzelf te leren kennen. Het publiek vraagt zich af wat de volgende stap is. Zetten we straks bots in om mensen empathie te leren?
Meer weten?
Kijk voor meer informatie over de sprekers op de website van Brave New World.