Wat Europa op innovatiegebied kan leren van Amerika en China
Europa ontwikkelt snel op innovatiegebied. Maar in China en de VS blijft de ontwikkeling van hoogwaardige technologie harder gaan. Wat kan Europa leren van deze grootmachten?
China en de Verenigde Staten zijn bijzonder dominant als het gaat om innovatie en ontwikkeling van sleuteltechnologieën. In China wordt er met het ‘Made In China 2025’-programma een agressief industriebeleid gevoerd. En met het ‘America First’-beleid zetten de VS ook steeds meer in op het beheersen van strategische waardeketens, waardoor zij kennis en middelen zo veel mogelijk bij zichzelf houden. Wie als eerst dominant wordt bij de ontwikkeling van technologieën, kan daarmee al snel een groot marktaandeel verwerven. Hou je het tempo van de ontwikkeling niet bij, dan raak je achterop.
Toch is het geen gelopen race, stelt secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken Maarten Camps in een nieuwjaarsartikel. Als ze wil, kan de Europese Unie de strijd met de grootmachten aangaan op innovatiegebied. Camps ziet drie mogelijkheden.
1. Coördineer innovatiebeleid
De Verenigde Staten en China investeren grote bedragen in sleuteltechnologieën. Als Europa niet snel keuzes gaat maken, lopen we het risico de boot te missen, stelt Camps. Daardoor zouden we niet alleen economische kansen mislopen, maar ook afhankelijk kunnen worden van China en de VS op het gebied van cruciale technologie.
Een oplossing zou zijn om het innovatiebeleid op Europees niveau te coördineren, gelooft Camps. Op dit moment voert elke lidstaat nog te veel een eigen innovatiebeleid, vindt hij. Dat is niet efficiënt. Door innovatiebeleid te coördineren en gezamenlijk te werken aan de technologieën van de toekomst, zal het makkelijker worden om sleuteltechnologieën in Europa op te schalen.
2. Wees minder generiek
Het Nederlandse innovatiebeleid is vooral generiek, dus voor iedereen hetzelfde. Daardoor zijn uitvoeringskosten lager en is de kans dat er op het verkeerde paard wordt gewed klein. Maar dit generieke beleid brengt ook risico’s met zich mee. Zo is de kans op baanbrekende innovaties en sleuteltechnologieën er kleiner door, omdat generiek beleid vooral innovaties stimuleert die zichzelf al bewezen hebben.
Camps beroept zich op econoom Mariana Mazzucato. Zij betoogt dat juist de meest gedurfde en waardevolle innovaties vaak ontstaan als gevolg van gerichte overheidsinterventies. Ook hierbij kunnen we een voorbeeld nemen aan Amerika, waar het Amerikaanse Defense Advanced Research Project Agency (DARPA) een belangrijke rol speelde bij het ontstaan van het internet. Al zijn zulke overheidsinterventies in Nederland ook niet ongekend. Denk bijvoorbeeld aan de positieve gevolgen die de Deltawerken hadden op het imago van Nederland als watermanagementland.
3. Investeer op Europees niveau
Op het gebied van sleuteltechnologieën en –innovaties is er steeds vaker ruimte voor slechts een klein aantal winnaars. De VS en China zetten zich momenteel sterk in om tot die winnaars te behoren. Als Nederland en Europa niet alleen maar afnemers van hoogwaardige technologie willen worden, maar het zelf ook willen gaan ontwikkelen, moeten we onze investeringen beter coördineren, vindt Camps.
Als het gaat om investeringen, kunnen Europese landen afzonderlijk niet opboksen tegen de grootmachten. Dat neemt niet weg dat er grote investeringen nodig zijn om sleuteltechnologieën in Europa te ontwikkelen. Daarom is meer Europese coördinatie in innovatie-investeringen cruciaal.
De vrees dat Nederland meer zal investeren, maar niet genoeg van Europees innovatiebeleid zou profiteren, is volgens Camps onterecht. Op dit moment ontvangt Nederland bijvoorbeeld netto al geld uit het Europese Horizon 2020-programma. Dat is niet verwonderlijk: Nederland heeft sterke innovatieclusters, zoals Brainport Eindhoven. We hoeven dus niet bang te zijn dat Nederlands belastinggeld naar het buitenland verdwijnt wanneer we op Europees niveau gaan investeren in innovatie.
Meer weten?
Lees hier het hele artikel van secretaris-generaal Camps op de website van de ESB.