Veel potentie voor duurzame Nederlandse energieopslag
De hoeveelheid energie opgewekt uit zon en wind zal nooit constant zijn. Effectieve opslag van duurzaam opgewekte energie is daarom een belangrijke stap in de energietransitie. Uit onderzoek van TNO blijkt dat de Nederlandse ondergrond veel mogelijkheden biedt om deze uitdaging te lijf te gaan.
Energietransitie
Stroom opgewekt door duurzame bronnen is niet of nauwelijks in grote hoeveelheden op te slaan. Toch is dat nodig om een overschot aan duurzaam opgewekte energie op een later moment te gebruiken als er een tekort is. Daarom is de opslag van energie een van de belangrijkste uitdagingen in de overstap naar groene energie. Het omzetten naar duurzame energiedragers zoals groene waterstof en gecomprimeerde lucht, die veel makkelijker en goedkoper in grote hoeveelheden ondergronds kunnen worden opgeslagen, vormt een mogelijke oplossing voor dit probleem.
TNO heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de technische, juridische en sociale aspecten van ondergrondse energieopslag in de vorm van waterstof en gecomprimeerde lucht. Zo zouden zoutcavernes en uitgeproduceerde gasvelden volgens het onderzoek kunnen dienen als opslagruimten. Het rapport naar Large Scale Energy Storage in Salt Caverns and Depleted Fields is op de website van TNO in te zien.
De sprong wagen
TNO stipt in het rapport verschillende uitdagingen aan. Momenteel zijn nog niet alle effecten bekend van de mogelijke reacties van waterstof met de gesteenten waarin het ligt opgeslagen. Mogelijk biedt de opslag van aardgas een oplossing: al decennia lang wordt er veel aardgas veilig opgeslagen in zoutcavernes en oude gasvelden. De kennis over de opslag van aardgas is niet rechtstreeks van toepassing voor waterstof, maar biedt wel een goed startpunt om de uitdagingen op dat gebied te begrijpen.
Een tweede uitdaging is dat nog niet duidelijk is wat de economische voordelen van dit soort energieopslag op de korte termijn zijn. ‘Hoewel de technologie veelbelovend is, en onderzoek aantoont dat grootschalige opslag van energie nodig zal zijn in de toekomst, is er op dit moment nog te veel onzekerheid voor bedrijven om de benodigde grote investering in grootschalige energieopslag te kunnen maken,’ vertelt Remco Groenenberg, senior geowetenschapper bij TNO. ‘Het ontwikkelingsperspectief voor bijvoorbeeld ondergrondse waterstofopslag hangt sterk af van hoe waterstof opgewekt en gebruikt gaat worden. Daarom is het belangrijk dat de overheid zich hier actief in mengt, door investeringen en onderzoek (in de vorm van experimenten en modellen) te stimuleren.’
Ten slotte benadrukt TNO het belang van het tijdig betrekken van omwonenden bij de opslagplannen, zodat de projecten breed gedragen kunnen worden. De onderzoekers stellen dat burgers veel eerder betrokken moeten worden dan nu het geval is, wil ondergrondse energieopslag kunnen rekenen op brede steun.
Potentie
Ondergronds opgeslagen waterstof kan in 2050 potentieel in 30% van de verwachte totale vraag naar waterstof voorzien. Als het lukt om de in het rapport genoemde uitdagingen het hoofd te bieden, dan kan de opslag van waterstof en gecomprimeerde lucht een belangrijke bijdrage leveren aan een groene energietransitie.
Meer weten?
De energietransitie is één van de centrale thema’s voor de InnovatieExpo2021. Er is specifiek aandacht voor waterstof. TNO en FME verwachten op de Expo een makersplatform te presenteren voor fabrikanten van (onderdelen voor) elektrolysers, waarmee waterstof gemaakt kan worden. Lees meer over de potentie van Nederland voor de bouw van elektrolysers.
Lees meer over het rapport op de website van TNO.