Slow Food Youth Network - Verandering door verbinding
Als ’s avonds het eten op je bord ligt, denk je niet snel aan waar al die ingrediënten en producten nu precies vandaan komen. Terwijl datzelfde eten wel effect heeft op de biodiversiteit, klimaatverandering en je gezondheid. Lianne de Bie is directeur van Slow Food Youth Network (SFYN). En met de SFYN Academie brengt zij jonge mensen (18-35 jaar) in verbinding met alle actoren uit het voedselsysteem en elkaar om zo verandering te brengen in dat systeem.
Inzicht in de voedselketen
Het SFYN is 12 jaar geleden opgericht en biedt jonge mensen de kennis, het netwerk en de motivatie die ze nodig hebben om zelf verandering te brengen in het voedselsysteem. Verbinding maken met elkaar speelt daarin een grote rol. ‘We zien dat al die verschillende mensen die een rol spelen in de voedselketen niet meer met elkaar in verbinding staan. Ze praten niet met elkaar. Dus het kan zo zijn dat een kok geen idee heeft waar diens producten precies vandaan komen. Of dat een marketeer een voedselproduct bedenkt die een boer maar lastig kan telen.’
Tijdens de SFYN Academie – een interactief programma dat een half jaar duurt – gaan deelnemers op reis door het hele voedselsysteem. Achtergrond of diploma zijn niet relevant om deel te nemen aan de Academie. Een kritische en open blik, met een krachtige dosis motivatie wel. Want dat is nodig om verandering te brengen. Deelnemers gaan op zoek naar mensen achter het systeem. Zo bezoeken deelnemers een fabriek, gaan ze langs bij de boer of ontmoeten ze Tweede Kamerleden voor workshops, colleges en gesprekken. ‘Die gesprekken zijn altijd interessant. Juist omdat onze deelnemers zeer divers zijn en allemaal iets doen met voedsel op verschillende plekken in de keten.’
Het belichten van het hele voedselsysteem leert deze jonge mensen hoe het systeem precies werkt en welke effecten het heeft. Want dat is broodnodig, legt De Bie uit.
Negatief effect
‘Het huidige voedselsysteem brengt een aantal problemen met zich mee. Zoals het negatieve effect op de biodiversiteit, de klimaatverandering en de gezondheid van mensen. Maar ook een oneerlijke verdeling van voedsel: aan de ene kant zie je meer mensen die honger lijden, terwijl een grote meerderheid juist meer en ongezonder is gaan eten.’
Daar komt verantwoordelijkheid bij kijken. ‘Zo is een grote supermarkt verantwoordelijk voor veel gevulde borden. Dat brengt ook grote verantwoordelijkheden met zich mee voor de rol die je hebt in de voedselketen. Die verantwoordelijkheid wordt nog te weinig gevoeld.’
Daarom is het tijd voor verandering, volgens De Bie en de deelnemers van de Academie.
Onmisbaarheid van jongeren
De laatste jaren zijn in het beleid al kleine stappen gezet voor die verandering. Maar nog te vaak ligt de verantwoordelijkheid bij de consument. De oproep is om je voedsel dicht(er) bij huis te halen of je eetgewoontes te veranderen. Dus ‘koop bij de boer uit de buurt’ of ‘kook met seizoensgroenten of vleesvervangers’. Maar met de groei van steden, de vermindering van het groen in de stad en vooral met de toename van ongezond voedsel in de stad wordt die uitdaging steeds groter. Dat vraagt niet alleen aanpassing van de consument. ‘Het vraagt een ketenbrede verandering; elke actor uit het systeem moet mee. Dus ook een gemeente en de overheid moeten bijdragen om gezonder voedsel beschikbaar te maken.’ Een verandering in het voedselsysteem behelst dus een veel groter vraagstuk. Het gaat ook om de vraag hoe je zorgt dat mensen met weinig middelen gezond kunnen eten, als vaste lasten blijven stijgen.
Jonge mensen spelen een belangrijke rol in het aanpakken van die uitdaging. ‘Zij staan open voor verandering en hebben de energie en motivatie om het anders te doen. Oudere mensen zitten vaker vast in oude patronen’ legt De Bie uit. ‘Bovendien bieden we met onze Academie jonge mensen de kans om het juiste netwerk op te bouwen. Dat netwerk is essentieel om verandering in gang te zetten.’
Idealen naast elkaar
De gesprekken die deelnemers in zo’n netwerk met elkaar hebben zijn van onschatbare waarde. Ook als die gesprekken soms tot frictie leiden. Bijvoorbeeld als een vegan-activist tegenover een varkensboer staat. Het programma zorgt ervoor dat zij in gesprek gaan, in plaats van tegenover elkaar te blijven staan. De Bie vertelt hierover: ‘Het belangrijkste is dat onze deelnemers bewust worden van elkaar en dat zij achterhalen wat iemand beweegt. Hoe ziet een ideale voedselketen er voor de ander uit? En hoe kunnen en willen deelnemers verandering teweeg brengen?’ Het doel is niet dat deelnemers het met elkaar eens worden. ‘Een systeemverandering moet van meerdere kanten komen, dus het SFYN gelooft niet in één oplossing. We moeten kijken naar meerdere oplossingen en niet alleen vechten voor ons eigen ideaal. Oplossingen kunnen heel goed naast elkaar bestaan.’
In de praktijk leidt dat tot mooie voorbeelden. ‘Mensen weten elkaar beter te vinden. Zo pakt de marketeer bij Unox sneller de telefoon op om bij de boer te peilen of iets wel of niet een goed idee is. Of ontstaan er – door expertise te bundelen – nieuwe initiatieven.’
In de praktijk
Tijdens het programma werken deelnemers nauw samen met de praktijk door aan een bestaand vraagstuk te werken. ‘Vorig jaar gingen deelnemers aan de slag voor het Nederlands Mosselbureau. De mossel is namelijk een duurzame eiwitbron. Toch eten jonge mensen weinig mosselen. Daaruit is het MosselNet ontstaan, een netwerk dat strijdt voor een grotere bekendheid van de mossel onder jonge generaties. Ook hebben deelnemers voor het AgriFood Capital nagedacht over hoe je boeren mee krijgt in de verandering. Daar is toen een programma uitgekomen om boeren te stimuleren en te laten innoveren door ze samen te brengen.’
In verbinding met anderen dragen deelnemers dus direct bij aan de oplossing van praktische voedselvraagstukken.
Aanmelden voor de Academie
Wil jij ook bijdragen aan de verandering van het voedselsysteem? Of wil jij meer te weten komen over de voedselketen? Je kunt je nog tot maandag 1 november 12:00 uur aanmelden voor een nieuwe SFYN Academie. Bezoek de website van Slow Food Youth Network voor meer praktische informatie.
Ben je een bedrijf of organisatie dat met een voedselvraagstuk rondloopt? Dan kun je contact opnemen met Lianne de Bie via lianne@sfyn.nl.