‘Met meer urgentie en daadkracht aan de slag’
Nederland ligt niet op koers met het halen van de klimaatdoelen. Maar dat is wel nodig om ernstige gevolgen van de klimaatopwarming te beperken. En dus moeten we er nog een stap bovenop zetten, vindt Marjolein Demmers, directeur van Natuur & Milieu. Niet alleen met technische innovatie, maar ook met sociale en economische innovatie. ‘Natuurlijk is de klimaattransitie ontzettend ingewikkeld. En er wordt hard aan gewerkt. Maar we zijn er nog niet. Om de doelen te halen moeten we er met een andere mentaliteit naar kijken en een hogere prioriteit geven aan het afbouwen en stoppen van vervuiling’, zegt Demmers.
In de gevarenzone
Natuur & Milieu is een milieuorganisatie die aan oplossingen werkt voor klimaat- en natuurproblemen in Nederland. De organisatie richt zich daarbij vooral op klimaat en biodiversiteit. Ze werken vaak samen met de wetenschap, het bedrijfsleven, doen ook veel met burgerparticipatie en eigenlijk iedereen die kan en wil meedenken over oplossingen. Een belangrijke rol van Natuur & Milieu is om te onderzoeken waar de verduurzaming te langzaam gaat en waar er al goede oplossingen zijn die meer steun nodig hebben.
Om de klimaatdoelen te halen, is er van alles nodig. Maar vooral beleid is cruciaal als je het Demmers vraagt. Bijvoorbeeld rondom mobiliteit, landbouw en energie. We zijn ver over de grenzen van de draagkracht van de aarde. We richten ons daarom vooral op het agenderen van knelpunten en het aandragen van oplossingen’, vertelt Demmers. Onder andere met het onderzoek dat Natuur & Milieu doet, gaan ze vervolgens in gesprek met Den Haag over helpend beleid.
Vliegwiel van overheid, industrie, kennisinstellingen en burger
Het samenwerkingsverband tussen overheid, industrie, kennisinstellingen en de burger noemt Demmers ook wel het vliegwiel. Zij constateert dat die samenwerking essentieel is voor het transitieproces, zoals bijvoorbeeld bij de luchtvaart. ‘De luchtvaart is een van de onderwerpen waarbij je ziet dat alle invalshoeken nodig zijn voor verandering. In samenwerking met economen en wetenschappers hebben we onderzocht wat de milieueffecten zijn van de luchtvaart. En we hebben in beeld gebracht wanneer innovaties daar een oplossing voor kunnen bieden.’
De innovaties die hierbij om de hoek komen kijken hebben pas effect op de lange termijn. Maar Demmers geeft aan dat de uitstoot op de korte termijn al omlaag moet. Daarom wil Natuur & Milieu sturen op het verlagen van de CO2-uitstoot. ‘En dan kom je uit op beleid voor een CO2-plafond, en op het beprijzen van vervuiling’. Om de vraag naar vluchten te verminderen werkt Natuur & Milieu ook samen met grote werkgevers die een groot aandeel hebben in de luchtvaart. Zij willen hun vliegreizen halveren om hun eigen voetafdruk te verlagen. Minder vliegen is geen populaire boodschap, maar wel hard nodig en daarom zijn we blij dat het CO2-plafond en een hogere vliegtax in het coalitieakkoord staan.’
Iedereen kan iets bijdragen
Zeker bij het brengen van een moeilijke boodschap is het belangrijk om het belang te laten zien en maatschappelijke steun te krijgen. Natuur & Milieu doet dat door middel van campagnes richting de samenleving. Daarnaast zijn de campagnes van Natuur & Milieu ook vooral bedoeld om aandacht te vragen voor belangrijke onderwerpen en deze concreet te maken. Door onderwerpen dichtbij te brengen, met campagnes zoals Hoe gasvrij ben jij? en Auto van de Straat, hoopt Natuur & Milieu te laten zien dat iedereen iets kan bijdragen.
Andere manier van denken
Demmers is duidelijk over wat er nog meer moet gebeuren om de transitie te versnellen en beweging te krijgen naar het realiseren van de klimaatdoelen: ‘We moeten meer kijken naar normeringen en het wettelijk vastleggen van dingen die anders moeten. Dus bijvoorbeeld afspreken dat we vanaf 2024 alleen elektrisch rijden als het om zakelijke mobiliteit gaat. Ook een prikkel om het nog aantrekkelijk te maken om minder CO2 uit te stoten, moet er zijn.’
Naast de beleidskant moet er ook meer aandacht komen voor de effecten in de samenleving. Demmers legt uit: ‘We moeten mensen helpen in de praktijk om veranderingen op te pakken om het klimaateffect helpen te beperken. En dat vergt een andere manier van denken en samenwerking in de keten. In feite is het een fundamentele verandering die voor bedrijven bijvoorbeeld begint bij een andere inrichting van je businessmodel. In plaats van massaproductie moet je dan meer denken in kwaliteit, circulariteit en aanvullende dienstverlening.’
Harder sturen op verminderen van vervuiling
‘Harder sturen op verminderen van vervuiling zal niet makkelijk zijn’, merkt Demmers op. ‘Maar het moet gebeuren. Als we de klimaatdoelen niet op tijd halen, komen we in een veel ergere situatie terecht waar niemand op zit te wachten. Handelen met de urgentie van een noodsituatie is hier op z’n plaats.’
‘Ook de verslechtering van de natuur en het verlies van biodiversiteit drukt ons met de neus op de feiten. Op alle terreinen is een omslag nodig, waarbij we stoppen met schade aanbrengen aan de natuur, en gaan samenwerken mét de natuur, bijvoorbeeld door nature-based solutions in te zetten.’
Natuur & Milieu werkt vooral aan die agendering de komende tijd in al het beleid. ‘We merken dat de kennis bij de overheid nog in ontwikkeling is, en natuur nog niet altijd de aandacht krijgt die nodig is. Wij proberen daarbij te helpen door natuur én klimaat te formuleren als gelijkwaardige doelen (onder andere met ons programma De Rijke Noordzee). Met meer urgentie en daadkracht hoop ik dat we in 2030 natuurverslechtering hebben gestopt en goed op weg zijn naar herstel van de natuur.’
Meer weten over Natuur & Milieu? Neem een kijkje op de website om te zien wat Natuur & Milieu nog meer doet.