Vijf lessen over innovatie van de InnovatieExpo 2021
Met meer dan 2000 online bezoekers die meededen aan tientallen werksessies, in gesprek gingen met meer dan zestig exposanten en zich volop lieten inspireren bij het prikkelende hoofdprogramma, kijken we terug op een geslaagde InnovatieExpo 2021. Het is tijd om de balans op te maken. Wat hebben we geleerd op de InnovatieExpo 2021? En hoe helpen die lessen ons beter te innoveren?
Inspireer overheden
Dat inspiratie voor innovators essentieel is om hun ideeën tot uitvoering te brengen, ligt voor de hand. Maar willen we innovaties nog beter van de grond krijgen, dan is een geïnspireerde overheid ook van groot belang. ‘Ondernemers hoeven niet zozeer geïnspireerd te worden, die zijn al goed bezig’, stelde burgemeester van Zaanstad Jan Hamming. ‘Maar hoe kunnen we ons als overheid laten inspireren door ondernemers? Daarom ben ik ook enthousiast over de Expo, omdat ministeries in gesprek met ondernemers gaan om elkaar een boost te geven.’
Om van startup naar scale-up te groeien is voor veel innovators steun van de overheid cruciaal. Volgens minister van Economische Zaken en Klimaat Bas van ’t Wout is daarin een belangrijke rol weggelegd voor zijn ministerie. ‘Bijvoorbeeld in het faciliteren van de samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en overheden.’ Zo kan een geïnspireerde overheid beginnende innovators op weg helpen.
Innoveren doe je samen…
In meerdere sessies werd geconcludeerd: innoveren kún je niet alleen. Het is belangrijk om vanaf het begin samen op te trekken met alle partijen in de keten. ‘De nadruk ligt op samen. Als overheid moeten we zorgen dat we dingen mogelijk maken en dat we samen doelen stellen’, stelde minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen.
Dat innoveren niet in je eentje lukt, concludeerde ook Rijkswaterstaat bij het opstellen van haar Innovatieagenda. Marlouke Durville van Rijkswaterstaat vertelt: ‘We willen samen slimmer en met focus innoveren. We kunnen dat niet alleen. Je kunt allerlei innovaties verzinnen, maar de implementatie is een uitdaging. We kijken dus hoe we dat samen met de markt en met kennisinstellingen sneller voor elkaar kunnen krijgen.’ Daarbij moet de consument niet uit het oog worden verloren. ‘Het is belangrijk te laten zien wat er allemaal in die keten gebeurt, zodat consumenten daar zelf ook op kunnen sturen. De consumentenvraag helpt om de druk op de keten op te voeren om te investeren in bijvoorbeeld biobased bouwmateriaal’, zegt Jan-Kees Goet, secretaris-generaal van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
… maar individuen maken het verschil
Tegelijkertijd moeten we ervoor waken dat we niet te veel naar elkaar blijven kijken en wijzen, als we willen dat er écht iets verandert, stelt oprichter van Circularities Klaske Kruk. ‘We roepen wel: “We moeten samenwerken”, maar veel mensen weten zelf nog niet wat ze kunnen doen. De transitie naar een circulaire economie gaat over individuele mensen die het verschil kunnen maken. Pas als management, inkopers, ontwerpers en marketeers in een organisatie snappen waarom het in hun vakgebied belangrijk is om circulair te worden én wat ze kunnen doen, dán gaat het lopen.’ Zo gaat de transitie naar een duurzamer Nederland dus niet alleen over samenwerking, maar ook over individuele mensen en individueel leiderschap.
Verleg je focus en verander
De wereldeconoom Mariana Mazzucato spitst zich in haar verhaal naast samenwerking ook toe op verandering. ‘We moeten bouwen aan nieuwe publieke en private samenwerkingen. Maar als we willen dat dit gebeurt, moeten regeringen en bedrijven veranderen. Daarvoor moeten we onze focussen verleggen: focus op het kiezen voor bereidwilligen in plaats van winnaars, focus op de co-creatie van markten in plaats van ze te repareren en verwelkom onzekerheden in plaats van risico’s uit de weg te gaan.’ Die nood aan verandering is er bijvoorbeeld als het gaat om de circulaire economie, onderstreept ook Stientje van Veldhoven, staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat: ‘Mensen over de hele wereld accepteren de plastic soep niet meer. We moeten werken naar een circulaire economie. Niet morgen, maar vandaag.’
Ook Anniek Moonen van de Jonge Klimaatbeweging en Wouter van Groes van de jongerenwerkgroep van de Expo zien de urgentie van de opgave en willen bewegen: zij hebben een visie over hoe de wereld eruit moet zien in 2050. Daar is verandering in leiderschap voor nodig. ‘We hebben leiders nodig die verder durven te kijken dan één regeerperiode’, vertelt Anniek Moonen. ‘Daarom stellen we twee instrumenten voor. Een generatietoets, waarmee we kijken welke gevolgen een beleidskeuze heeft voor de toekomstige generatie. En een interdisciplinair adviesorgaan van wetenschappers en experts, oftewel een klimaatautoriteit.’ Deze en dertig andere voorstellen zijn gebundeld in de Youth Climate Deals.
Wees dapper
Misschien wel de belangrijkste les van de InnovatieExpo 2021: innoveren vergt moed. Harald Tepper, senior director sustainable development bij Philips, stelde: ‘Aan het begin van het innovatieproces zit de moed om niet zomaar het volgende product te ontwerpen.’ Er is dapperheid voor nodig om vragen te stellen als: hoe kan ik mijn voetafdruk verkleinen? Wat is de impact van mijn digitale transformatie op de klimaatdoelstelling? En hoe creëer ik zoveel mogelijk waarde met zo min mogelijk grondstoffen? Roald Lapperre, directeur-generaal Milieu en Internationaal bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat: ‘Laat die moed in alle schakels van de keten zegevieren! Dan komen we sneller tot resultaat dan wanneer iedereen alleen naar de overheid kijkt om moedig te zijn.’
Bekijk de InnovatieExpo 2021 nu terug!