Sheltersuit: Van afgedankte slaapzak naar warm winterpak voor vluchtelingen
Nadat de vader van een goede vriend op straat overleed door onderkoeling, bedacht ontwerper Bas Timmer in 2014 de Sheltersuit, een water- en winddichte jas die eenvoudig getransformeerd kan worden tot slaapzak. Vijf jaar later werken er in het Sheltersuit-atelier zo’n 50 statushouders aan de pakken, die sinds de migratiecrisis ook voor vluchtelingen worden gemaakt. In 2016 sloot Youp Meek zich aan bij de stichting, waar hij nu verantwoordelijk is voor de salesafdeling. Hoe is de ontwikkeling van Sheltersuit verlopen? En wat is het doel van deze sociale innovators?
Sheltersuit was een snelle oplossing voor een groot probleem. Natuurlijk voorkomen de warme slaapzakpakken niet dat mensen op straat slapen, maar wél dat ze daar doodvriezen. ‘We zijn gestart vanuit een heel idealistische gedachte’, vertelt Meek. Lange tijd focuste Sheltersuit zich op het helpen van daklozen in Nederland. Een nobel streven, maar hulp bieden bleek lastiger dan verwacht. ‘Het Leger des Heils koopt bijvoorbeeld geen pakken bij ons in, omdat ze er dan in zekere zin aan zouden kunnen bijdragen dat mensen op straat slapen en dat is in strijd met de afspraken die ze met gemeentes hebben. Wat er weer aan kan bijdragen dat de opvanginstanties hun financiering vanuit de gemeentes mislopen.’
Technologische snufjes
Vooralsnog is de Sheltersuit nog een relatief eenvoudige uitvinding: een warme jas met daaraan vast een slaapzak, die van onderen open is zodat degene die hem draagt er goed in kan bewegen. Maar mogelijk zijn er in de toekomst een aantal technologische snufjes op het pak te vinden. ‘In een project samen met de Universiteit Twente en Saxion hebben we het pak door studenten laten door ontwikkelen. Voorlopig zullen ze er nog niet standaard inzitten, maar we hebben zonnepanelen in pakken verwerkt zodat de gebruiker zijn telefoon kan opladen, en een sensor die aanvoelt wanneer de gebruiker onderkoeld raakt. Op die manier zou het pak ook ingezet kunnen worden als rampgoed, dan worden de pakken geleverd als er ergens een ramp is. En stel dat we ooit iets commercieels zouden willen doen, dan zouden zulke functies ook interessant kunnen zijn voor hikers of vissers.’
Vluchtelingen
Toen de Europese migratiecrisis uitbrak, besloot de stichting zich meer te focussen op het fabriceren van pakken voor vluchtelingen, ook omdat veel van hun vrijwillige medewerkers in het nabijgelegen AZC verbleven en in een soortgelijke situatie hadden gezeten. Ze vertrokken eerst naar Lesbos en later naar Sarajevo en Samos om pakken uit te delen op plekken waar vluchtelingen noodgedwongen in tenten verbleven – ook in de koude wintermaanden.
Noodhulp, arbeidsparticipatie en restmaterialen
Als sociale ondernemers is het bieden van zulke noodhulp een van de drie belangrijke pijlers van stichting Sheltersuit, naast arbeidsparticipatie en het verwerken van restmaterialen. ‘Bijna het hele pak wordt van restmateriaal gemaakt’, vertelt Meek. ‘De buitenstof wordt geleverd door TenCate Outdoor Fabrics. Zij produceren tentstoffen en houden soms restpartijen over. Voor de voering gebruiken we slaapzakken, mensen sturen massaal hun oude slaapzak op of brengen die langs.’
Festivals afstruinen
Een deel van de slaapzakken verzamelen de medewerkers van Sheltersuit zelf op festivals. De hele zomer struinen ze daarvoor verschillende feesten af. ‘Een tijd geleden gingen we bijvoorbeeld naar Defqon.1. Een heel internationaal festival, waar mensen weinig spullen mee naartoe nemen. Wat ze niet mee naar huis willen nemen, laten ze achter. Toen hebben we zo’n 3000 slaapzakken opgehaald – eigenlijk heel bizar.’
Een eigen atelier
De tentstoffen en slaapzakken worden in het eigen atelier van Sheltersuit in Enschede omgetoverd tot warme jassen. ‘We hadden eigenlijk nooit het idee om een eigen atelier op te richten, totdat iemand van het AZC in Borne ons mailde dat daar veel mensen zaten die iets konden en wilden doen. Van de gemeente kregen we toen een mooie ruimte en met een busje worden mensen uit het AZC naar ons toegebracht. We hebben een groep van zo’n 50 statushouders die geregeld komen helpen als vrijwilliger. Veel van de mensen die een paar jaar geleden als vrijwilliger bij ons zijn begonnen, zijn nu ook bij ons in dienst. Er zitten mensen bij die 30 jaar lang een eigen atelier hebben gehad in Syrië; dat is puur vakmanschap, wat je nauwelijks meer in Nederland vindt.’
Taallessen en tandartsafspraken
Sheltersuit biedt de vrijwilligers uit het AZC Nederlandse taallessen en een warme maaltijd, en helpt ze bijvoorbeeld ook met het zoeken naar een huis of bij het maken van een afspraak met de tandarts. ‘We willen die ondersteuning verder professionaliseren, maar daar hebben we de gemeente bij nodig. Dat is lastig, omdat we geen standaard re-integratiepartij willen worden. We willen werken met doelgroepen die bij ons passen en als re-integratiepartij krijg je veel meer verschillende mensen. Juist voor statushouders is weinig aandacht, en dat is precies de groep waar wij het liefst mee samenwerken.’
Onafhankelijk
Op dit moment werkt Sheltersuit dan ook relatief onafhankelijk van de gemeente. De stichting vergaart het grootste deel van haar inkomsten via crowdfunding campagnes. ‘Van het geld dat we binnenhalen met campagnes kunnen we de productie van de pakken grotendeels financieren. We zijn bezig met het ontwikkelen van andere producten om minder afhankelijk te worden van donaties.’ Omdat Sheltersuit zich ook richt op arbeidsparticipatie, wordt de stichting gesteund door onder andere Start Foundation, Stichting DOEN en Rabobank Foundation.
Missie in New York
De ambitie van Sheltersuit is niet alleen om de het pak breder inzetbaar te maken. Ze hopen ook internationaler te kunnen gaan werken. Zo wordt ontwerper Bas door de Dutch Design Foundation met enige regelmaat uitgenodigd voor internationale designevenementen. Naar aanleiding van een presentatie die hij gaf op media-festival SXSW is hij, op uitnodiging van een handelsdelegatie met onder andere minister Ollongren, mee geweest op Smart Cities innovatiemissie naar New York. ‘Uiteindelijk willen we iedereen die om wat voor reden dan ook in de kou leeft warmte bieden.’
Meer weten?
Kijk op de website van Sheltersuit.